Tế bào gốc không phải là loại tế bào dễ thu nhận và nuôi cấy, cũng không phải dễ dàng bảo quản ở các điều kiện nhiệt độ bình thường như các loại mỹ phẩm hay sinh phẩm khác.
Hẳn rằng bạn sẽ không khó tìm những thông tin quảng cáo hấp dẫn khi tra cứu trên internet với từ khoá "tế bào gốc trị mụn". Thực tế thế nào, không phải ai cũng biết. Chính vì vậy, mọi người truyền tai nhau và coi tế bào gốc (TBG) như một liệu pháp thần kì trong điều trị không chỉ những loại bệnh mà ai trong đời cũng phải gặp ít nhất 1 lần mà còn cả trong việc “sửa chữa” và duy trì “nhan sắc”.
Xin thưa, cho đến nay, chưa có bất cứ nghiên cứu nào chứng minh, sử dụng tế bào gốc có thể điều trị được mụn. Nhưng không ít cơ sở thẩm mỹ làm đẹp đã lạm dụng thuật ngữ “tế bào gốc” để quảng cáo "tế bào gốc trị mụn" để thu hút khách hàng. Vậy, tế bào gốc có chữa khỏi mụn trứng cá hay không?
Mụn trứng cá - căn bệnh về da
Mụn còn gọi là mụn trứng cá là bệnh về da xuất hiện khi các nang lông bị tắc với các tế bào da chết và có dầu từ da. Mụn đặc trưng bởi mụn đầu trắng hoặc mụn đầu đen, mụn nhọt, da nhờn và có thể để lại vết sẹo. Nó chủ yếu ảnh hưởng đến các vùng da có số lượng các tuyến dầu nhiều, bao gồm mặt, phần trên của ngực, và lưng. Sự xuất hiện của mụn có thể khiến cho con người bị cảm giác lo lắng, thiếu tự tin và trong những trường hợp cực đoan khác có thể gây trầm cảm hoặc có suy nghĩ tiêu cực.
Di truyền được cho là nguyên nhân chính gây ra mụn trứng cá ở 80% trường hợp. Vệ sinh không sạch sẽ hoặc không tiếp xúc với ánh sáng mặt trời cũng đóng một phần vai trò trong sự hình thành mụn.
Trong thời kỳ dậy thì, ở cả hai giới tính, mụn trứng cá thường do sự gia tăng hormone như testoster¬one. Một yếu tố thường xảy ra là sự tăng trưởng quá mức của vi khuẩn Propionibacterium acnes, thường xuất hiện trên da.
Năm 2015, mụn trứng cá được ước tính ảnh hưởng đến 633 triệu người trên toàn cầu, khiến nó trở thành bệnh thứ 8 trên toàn thế giới. Mụn trứng cá thường xảy ra ở thanh thiếu niên và ảnh hưởng đến khoảng 80-90% thanh thiếu niên ở thế giới phương Tây. Tỷ lệ thấp hơn được báo cáo ở nông thôn. Trẻ em và người lớn cũng có thể bị ảnh hưởng trước và sau khi dậy thì. Mặc dù mụn trứng cá trở nên ít phổ biến hơn ở tuổi trưởng thành, nhưng nó vẫn tồn tại gần một nửa số người bị ảnh hưởng ở tuổi 20 và 30 và một nhóm nhỏ tiếp tục gặp khó khăn trong độ tuổi 40.
Tế bào gốc không dễ thu nhận, nuôi cấy và bảo quản
Bản chất của tế bào gốc là để sửa chữa các tế bào bị tổn thương và tế bào bị lão hoá, giúp phục hồi lại cấu trúc mô ở tại vị trí tổn thương và giúp tái tạo các tế bào da. Trong trường hợp bệnh nhân đang bị mụn trứng cá, việc ghép tế bào gốc vào vùng mụn trứng cá không có tác dụng làm hết ổ mụn, thậm chí, tế bào gốc được ghép vào sẽ bị chết và gây phản ứng viêm mạnh hơn.
Tại Việt Nam, cho đến thời điểm hiện tại, chưa có bất cứ liệu trình tế bào gốc nào được cho phép ứng dụng trong thẩm mỹ làm đẹp. Tế bào gốc không phải là loại tế bào dễ thu nhận và nuôi cấy, cũng không phải dễ dàng bảo quản ở các điều kiện nhiệt độ bình thường như các loại mỹ phẩm hay sinh phẩm khác. Với các sản phẩm mỹ phẩm thông thường, bạn có thể để ở nhiệt độ phòng, hoặc ở ngăn mát tủ lạnh trong 1 vài năm. Nhưng sản phẩm tế bào gốc thì không như vậy. Tế bào gốc cần có điều kiện bảo quản nghiêm ngặt: phải được thu nhận và bảo quản trong môi trường dinh dưỡng với các chất bảo quản phù hợp và vật chứa vô trùng với nhiệt độ cực lạnh.
Ngoại trừ trường hợp cất giữ lâu dài (làm cho tế bào gốc ở trạng thái không có hoạt động sống) bằng cách sử dụng các chất bảo quản đặc biệt, các tế bào gốc ngay trước khi sử dụng (điều trị bệnh, làm đẹp...) cần được hoạt hoá (làm cho thoát khỏi tình trạng ngủ đông và hoạt động trở lại). Lúc này, nó cần có chất dinh dưỡng (vì nó là tế bào sống). Nếu nguồn dinh dưỡng nuôi TBG không được đảm bảo vô trùng thì các vi khuẩn bên ngoài xâm nhập vào môi trường nuôi sẽ sinh trưởng mạnh hơn (cứ mỗi 4-6 giờ sẽ tăng số lượng gấp đôi), trong khi TBG phải mất 24 - 48 giờ mới gấp đôi được số lượng. Vì vậy, sự phát triển ưu thế của vi khuẩn sẽ lấy hết chất dinh dưỡng và môi trường sống của TBG khiến TBG bị chết nhanh chóng. Do đó, quy trình đưa tế bào gốc lên cơ thể cũng phải được thực hiện trong một điều kiện vô cùng sạch. Do đó, nếu bạn được giới thiệu một sản phẩm mỹ phẩm tế bào gốc mà kỹ thuật viên trực tiếp mở nắp chứa tế bào gốc trong một không gian thông thường của một spa, bạn cần phải nghi ngờ về tính có thật của tế bào gốc và an toàn-hiệu quả của nó nếu được tiêm/bôi vào bất cứ vị trí nào cơ thể của bạn.
Mặt khác, tế bào gốc cũng không thể thẩm thấu qua da nên sử dụng các phương pháp lăn kim hoặc bôi trực tiếp lên da khó có thể cho hiệu quả. Thông thường các bác sĩ phải tiêm trực tiếp vào vị trí cần điều trị hoặc truyền tĩnh mạch thì mới mong rằng TBG có thể sống sót trong cơ thể và làm chức năng tái tạo cơ quan của chúng.
Tế bào gốc có thể điều trị mụn không?
Khẳng định rằng, không thể. Tuy nhiên, nếu có thể ứng dụng trong thẩm mỹ, tế bào gốc là liệu pháp hỗ trợ cho những hậu quả mà mụn để tại (làm lỗ chân lông nhỏ lại, làm giảm kích thước hoặc làm mất sẹo rỗ...). Ví dụ, với những người bị mụn trứng cá lâu ngày, hiện tượng bị sẹo rỗ do mụn có thể xảy ra. Khi đó, tế bào gốc có thể hỗ trợ trong việc làm giảm kích thước sẹo rỗ hoặc làm biến mất hoàn toàn sẹo rỗ. Tất nhiên, để làm được việc này, không phải bạn chỉ cần một kỹ thuật đơn giản là lấy tế bào gốc rồi tiêm vào vị trí sẹo rỗ là có thể khỏi được, mà cần có các kỹ thuật can thiệp khác của bác sĩ.
Bản chất của sẹo rỗ là do cấu trúc collagen bình thường bị mất đi, thay vào đó là sự hình thành các trụ collagen. Trụ này liên kết lớp thượng bị với hạ bì, kéo cấu trúc da lõm xuống gây sẹo rỗ. Khi đó, để cấu trúc bề mặt da trở về trạng thái bình thường, các trụ collgen phải được cắt đứt. Sau đó, phải tái tạo lại cấu trúc collagen bình thường tại vị trí sẹo rỗ. Lúc này, việc cấy ghép tế bào gốc sẽ giúp tế bào tại bị trí được ghép sản sinh ra collagen mới với cấu trúc bình thường, thay thế cho vùng sẹo rỗ ban dầu để cấu trúc da trở lại mịn màng hơn.
Để đảm bảo được sự an toàn và tính hiệu quả cho bản thân khi áp dụng liệu pháp tế bào gốc trong thẩm mỹ, bạn hãy đến những cơ cở điều trị đã được cấp phép của bộ y tế hoặc tham khảo các chuyên gia, những người có kinh nghiệm trong lĩnh vực này để tự bảo vệ mình.
Có rất nhiều phương pháp điều trị mụn trứng cá, bao gồm thay đổi lối sống, uống thuốc và sử dụng các can thiệp y tế. Ăn ít carbohydrate đơn giản như đường có thể giúp ích. Các phương pháp điều trị trực tiếp trên da, như axit azelaic, benzoyl peroxit và axit salicylic thường được sử dụng. Thuốc kháng sinh và retinoids có sẵn trong các công thức được áp dụng cho da và uống để điều trị mụn trứng cá. Tuy nhiên, khi sử dụng thuốc kháng sinh nhiều có thể dẫn đến hiện tượng kháng thuốc kháng sinh có. Một số loại thuốc ngừa thai giúp chống mụn trứng cá ở phụ nữ. Thuốc viên Isotretinoin có tác dụng phụ lớn nên thường được dành điều trị cho những người bị mụn trứng cá nghiêm trọng. Việc điều trị sớm và tích cực mụn trứng cá được khuyến cáo bởi một số trong cộng đồng y tế để giảm tác động lâu dài đến các cá nhân.
TS. VŨ BÍCH NGỌC
Viện Tế bào gốc, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, ĐHQG Tp Hồ Chí Minh.
Tạp chí Thử nghiệm Ngày nay số 08 tháng 06/2018.